Сарапшылар көмір өндіру контекстінде жасыл технологиялардың мүмкіндіктері мен перспективаларын талқылады
«Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы» КЕАҚ KAZENERGY қауымдастығымен бірлесіп «Көмір генерациясы контекстіндегі жасыл технологиялар» тақырыбында дөңгелек үстел ұйымдастырды. Іс - шараның негізгі мақсаты-ашық диалог форматында Қазақстандағы көмір өнеркәсібін дамыту перспективаларын талқылау, сондай-ақ Қазақстанда «таза» көмір генерациясы технологияларын қолдану мүмкіндіктерін қарастыру.
Іс-шараға Қазақстан Республикасының экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі (ҚР ЭГТРМ), ҚР Энергетика министрлігі (ҚР ЭМ), Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі (ҚР ИИДМ), Азия даму банкі, Самұрық-Энерго, «Атамекен» ҰКП, "KOBIZE", С.Сейфуллин атындағы ҚазАТУ университеті, сондай-ақ Ғұмарбек Дәукеев атындағы Алматы энергетика және байланыс университеті және т. б. қатысты.
Іс-шараны «Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы» КЕАҚ Басқарма Төрағасының м.а. Жанар Игенова аша отырып, Қазақстанда жасыл өсу мен даму үшін негіз қалыптасқанын, «жасыл» экономикаға көшуге, жалпы қоршаған ортаға әсерді төмендетуге және атап айтқанда парниктік газдар шығарындыларын азайтуға бағытталған дәйекті саясат жүргізіліп жатқандығын айтып өтті.
«Қазіргі уақытта декарбонизация және тұрақты даму - бұл әлемдік тренд, оның қажеттілігі әлемнің барлық елдерінің алдында тұрған қиындықтар мен сын-қатерлерге қарамастан айқын көрінеді. Дөңгелек үстел қорытындысы бойынша біз бірлесе отырып Қазақстанда көмір генерациясын дамытудағы негізгі проблемаларды, сондай-ақ жасыл технологиялардың дамуын ескере отырып, қазіргі мүмкіндіктер мен перспективаларды анықтай алатынымызға сенімдімін», - деп толықтырды Жанар Игенова.
«KAZENERGY Қауымдастығы дайындаған «Ұлттық энергетикалық баяндама – 2021» базалық болжамды сценарийіне сәйкес, Қазақстанның энергия жүйесіндегі көмір генерациясы баламалы және жаңартылатын энергия көздерінің тұрақты жұмысын қолдаумен қатар, 2050 жылы да қатысатын болады», - деп атап өтті KAZENERGY қауымдастығының атқарушы директоры Марат Қалменов. «Біздің еліміз үшін көмір халықты қолжетімді энергиямен қамтамасыз ететін негізгі ресурс болып табылады. Сондықтан Қазақстан дамуының әлеуметтік-экономикалық жағдайларын ескере отырып, әділ энергетикалық өтуді қамтамасыз ету маңызды», - деп толықтырды Марат Қалменов.
Көмір генерациясының стратегиялық рөліне өз сөзінде тау-кен өндіру және тау-кен металлургия кәсіпорындарының республикалық қауымдастығының атқарушы директоры Николай Радостовец тоқталды. 2022 жылы Қазақстанда электр тұтыну рекордтық 7%-ға өскені, ал бұрын өсім жылына 1,5-2% - ды құрағаны атап өтілді. Николай Радостовецтің айтуынша, кәсіпорындарда пайда болған электр энергиясын рекордтық жоғары тұтыну бойынша ағымдағы жағдайды, өндіруші қуаттардың тапшылығын, сондай-ақ әлеуметтік тәуекелдерді ескере отырып, көміртегі бейтараптығына қол жеткізу Стратегиясының мақсаттарын қайта қарау, сондай-ақ көмірдің электр энергиясына қол жеткізуге ықпал ететін ресурс ретіндегі стратегиялық маңыздылығын атап өту қажет.
Өз кезегінде, дөңгелек үстелге қатысушылармен ашық диалог барысында Самұрық-Энерго өкілі Бақытжан Жақсалиев көмір генерациясының әлеуетін ескере отырып, отын-энергетикалық кешенді реформалау қажеттігін атап өтті.
Азия даму банкінің көмір өнеркәсібіндегі энергияға көшу бойынша құралдары мен тетіктерін Азия Даму Банкі (АДБ) жобаларының үйлестірушісі Кенжехан Әбуов ұсынды. Өз баяндамасында ол АДБ бастапқыда 2018 жылы Дүниежүзілік экономикалық форумның қолдауымен ұсынылған, көмірден таза энергияға көшуді жеделдетуге көмектесетін энергетикалық көшу тетігін (МЭП) зерделеп жатқанын атап өтті. Спикердің айтуынша, көмір электр энергиясын пайдаланудан бас тартуды жеделдету таза энергияға инвестицияларға сұранысты 2-3 есеге арттыруға, шығарындыларды қысқартуға және ұзақ мерзімді перспективада өндіріс құнын төмендетуге мүмкіндік береді.
Гумарбек Даукеев атындағы Алматы энергетика және байланыс университетінің «жылу энергетикалық қондырғылар» кафедрасының профессоры Кибарин Андрей «таза» көмір технологиялары мен инновациясын дамытудағы ерекше ұстанымымен бөлісті.
«Бүгінде әлемде көмір бойынша көптеген инновациялар бар, олар көмір энергетикасын экологиялық таза етуге және парниктік газдар шығарындыларын кәдеге жаратуға мүмкіндік береді. Жаһандық климаттың өзгеруіне байланысты қауіптер, сондай-ақ климаттың өзгеруіне қарсы күрес жөніндегі өсіп келе жатқан халықаралық амбициялар тудыратын экономикалық және саяси сын-қатерлер Қазақстан үшін климаттың өзгеру салдарын жұмсартуға өз үлесін қосу және төмен көміртекті және, сайып келгенде, климаттық бейтарап дамуға көшу қажеттілігін туындатады. Біздің реалиямызға негізделген көмір энергетикасын дамытудың қазақстандық моделін әзірлеу және құру қажет. «Таза» көмір технологияларын дамыту қажет», - деп атап өтті Андрей Кибарин.
С.Сейфуллин атындағы ҚазАТУ университетінің «жылу энергетикасы» кафедрасының профессоры Диханбаев Баянды көмірді жағу кезінде энерготехнологиялық агрегаттардың газдарын толық декарбонизациялау мәселесіне ерекше назар аударды.
Кездесу қорытындысы бойынша уәкілетті органдар мен көмір өнеркәсібінің өкілдері Қазақстанда «таза» көмір генерациясы технологияларын енгізу мүмкіндіктерін талқылап, төмен көміртекті даму стратегиясында әзірленіп жатқан жұмысты ескере отырып, осы бағыт шеңберіндегі жұмыс одан әрі жалғасатынын атап өтті.
Айта кету керек, ағымдағы жылдың наурыз айында «Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы» КЕАҚ алғаш рет Қазақстанда металлургия, тау-кен өндіру, мұнай-газ, электр энергетикасы салаларындағы қазақстандық ірі кәсіпорындардың 200-ден астам өкілінің қатысуымен CCUS (көміртекті ұстау) технологияларын ілгерілету бойынша ғылыми-практикалық конференция ұйымдастырды, оның барысында сарапшылар мұндай технологиялар бәсекеге қабілетті болатынын, сондай-ақ жаһандық «жасыл» транзит жағдайында Қазақстан үшін қосымша мүмкіндіктер ашатынын ерекше айтып өтті.