"Экологиялық саясат контекстіндегі қуат үшін төлем тетіктері"
Өтетін күні: 04 Қараша 2020 жыл
Өтетін уақыты: 15:00 – 17:00
Өтетін орны: Zoom платформасы
"Халықаралық жасыл технологиялар мен инвестициялық жобалар орталығы" " GREEN WEBINAR" платформасы аясында апта сайын веб-семинарлар өткізеді, оның 10-ы 2020 жылғы 4 қарашада" экологиялық саясат тұрғысынан қуат үшін төлем тетіктері " тақырыбында өтті, вебинардың бас спикері SEEPX Energy Британдық консалтингтік компанияның басшысы Екатерина де Вере Уокер болды.
Бұл вебинардың мақсаты экологиялық және климаттық саясат үшін қуат нарығының мүмкіндіктерін көрсету болды. Қазақстанда 2019 жылы қуат нарығын іске қосудың мақсаты заңнамаға сәйкес "электр қуатына сұранысты жабу үшін қолданыстағы электр қуаттарын ұстап тұру және жаңа электр қуаттарын іске қосу үшін инвестициялар тарту", яғни Қазақстанның бірыңғай электр энергетикалық жүйесі жұмысының сенімділігін қамтамасыз ету үшін болды.
Бұл ретте электр энергетикасы ластауыш заттар шығарындыларының ірі көзі болып табылады, оған Қазақстанда зиянды заттар шығарындыларының жалпы көлемінің 40%-ға жуығы тиесілі. Қазақстандық энергетикада көмірдің үлесі өте жоғары, оған электр энергиясын өндірудің 70% - ға дейін және энергия ресурстарын жалпы тұтынудың 57% - ға жуығы тиесілі.
1-сурет - Әлем елдеріндегі көмір генерациясының үлесі (2018 ж)
Дереккөз: Key World Energy Statistics 2020 IEA, euracoal.eu
Парниктік газдар шығарындыларының құрылымында 80% - ға дейін энергетикаға тиесілі. Сол арқылы Қазақстан үшін жаңа экологиялық және климаттық саясаттың негізгі бағыты таза энергетиканы дамыту және саланы жаңғырту болады.
Электр станцияларын салуға және жаңғыртуға инвестициялар тарту үшін қуат нарығы тетіктерінің артықшылығы электр станцияларының іріктелген қуаттары электр энергиясына сұранысқа (жеткізілімге) қарамастан кіріс алады және сол арқылы ұзақ мерзімді кепілдіктермен және инвесторлар үшін күтілетін тұрақтылықтың жоғары деңгейімен қамтамасыз етіледі.
Алайда, әлемдік тәжірибе көрсеткендей, 20 жылға жуық уақыт бұрын қуат нарықтарының алғашқы тетіктерінің қазіргі заманғы тетіктерден айырмашылығы олардың алдында тұрған міндеттердің көп қырлы болуы болып табылады. Электрмен жабдықтаудың сенімділігін қамтамасыз етуден басқа, бүгінде ЭЫДҰ елдеріндегі қуат нарықтарының тетіктері жаңартылатын энергия көздерін дамыту, энергетикалық тиімділікті арттыру, климаттық және экологиялық саясатты іске асыру жөніндегі бағдарламаларды іске асыру үшін пайдаланылады.
Қазақстан сондай-ақ қуат нарығының мақсаттарын елдің ұзақ мерзімді даму бағдарламаларымен, мысалы, электр энергетикасындағы ең үздік қолжетімді технологиялар (ЕҚТ) қағидаттарына көшумен үйлестіруі қажет. Электр станцияларын жаңғырту шеңберінде нақ осы қуат нарығы экологиялық және қолжетімді жаңа технологияларды енгізуге байланысты шығындарға ықпал етуге және оларды жабуға тиіс.
Бұдан басқа, қазір өнеркәсіптің ірі кәсіпорындарының ең үздік қолжетімді технологиялар қағидаттарына көшуіне белсенді дайындық жүргізілуде, бұл ретте олардың үлесіне ел бойынша эмиссиялардың 70% - ы тиесілі 50 ірі кәсіпорынның ішінде бірінші болып ЕҚТ-14 электр станциясына көшу жүзеге асырылатын болады.
1-сурет. ЕҚТ-ға ауыстырылатын кәсіпорындар және олардың зиянды заттар шығарындыларындағы үлесі.
Дереккөз: Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы
Еуропа елдерінің тәжірибесі көрсеткендей, ЕҚТ қағидаттарына көшу ластаушы заттар шығарындыларының санын азайтуға мүмкіндік берді, атап айтқанда, азот оксидтері (NO х) шығарындыларының 69% – ға, күкірт оксидтері (SO 2) мен қатты бөлшектердің шығарындыларының 94% – ға азаюына қол жеткізілді.
Электр энергетикасындағы ЕҚТ-ға көшу зиянды заттар шығарындыларын айтарлықтай қысқартуға және қазақстандық қалалардың ауасын барынша таза етуге мүмкіндік береді, алайда мұндай іс-шаралардың құны айтарлықтай жоғары, бұл қосымша инвестициялар тартуды және электр энергиясы мен қуаты нарығында арнайы инвестициялар құруды талап етеді.
Қатысушылардың тұсаукесерлері: